คลินิกความเป็นเลิศ การดูแลผู้ป่วยโรคปวดเส้นประสาทไทรเจมินัล (Orofacial Pain Clinic: Trigeminal Neuralgia)

บริบท

โรคปวดเส้นประสาทไทรเจมินัล (Trigeminal Neuralgia) เป็นโรคปวดเหตุพยาธิสภาพประสาท (neuropathic pain) ที่บริเวณช่องปากใบหน้าที่มีอาการปวดอย่างรุนแรงที่บริเวณฟันและใบหน้า สร้างความทุกข์ทรมาน อีกทั้งโรคนี้มักเกิดในวัยผู้สูงอายุซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความเปราะบางทั้งด้านร่างกายและจิตใจ ส่งผลให้ผู้ป่วยมีปัญหาในด้านสุขภาพ และส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและผู้ดูแลอย่างอย่างยิ่ง การรักษาผู้ป่วยในกลุ่มนี้จะเริ่มต้นด้วยการลดปวด (pain relieve) ด้วยยากันชักในกลุ่ม carbamazepine และจะส่งผู้ป่วยรักษาด้วยการผ่าตัดสมองเพื่อแยกสิ่งกดทับออกจากหลอดเลือด (microvascular decompression surgery) ซึ่งเป็นการรักษาที่ทำให้หายขาดจากโรค (cure)

ศูนย์บำบัดความเจ็บปวดช่องปากและใบหน้า คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นศูนย์ที่รับดูแลรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้ โดยมีทีมสหสาขาวิชาชีพเป็นผู้ให้การรักษา ประกอบด้วย ทันตแพทย์ เภสัชกร ประสาทแพทย์ ประสาทศัลยแพทย์และนักกายภาพบำบัด โดยทางศูนย์มุ่งเน้นการดูแลผู้ป่วยในด้านประสิทธิภาพการรักษา และความปลอดภัยของผู้ป่วยจากการรักษา  อีกทั้งยังดำเนินการรักษาในรูปแบบ one stop service และ multi-disciplinary อาทิเช่น การป้องกันอาการผื่นแพ้ทางผิวหนังชนิดรุนแรงจากการได้รับยา carbamazepine โดยการตรวจคัดกรองทางพันธุกรรม และมีการออกตรวจผู้ป่วยร่วมกันระหว่างทีมทันตแพทย์และทีมประสาทศัลยแพทย์ทุกสัปดาห์ (ทุกวันศุกร์เช้า) เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับข้อมูลการรักษาและจัดหาช่องทางรับบริการได้ง่ายและรวดเร็วมากยิ่งขึ้น และมีระบบส่งต่อการผ่าตัดที่รวดเร็วแบบบริการไร้รอยต่อโดยไม่ต้องไปตรวจซ้ำที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์

คลินิกความเป็นเลิศ: การดูแลผู้ป่วยภาวะความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร

(Orofacial Pain Clinic: Temporomandibular Disorders(TMDs))

บริบท

ภาวะความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร (Temporomandibular Disorders: TMDs) เป็นโรคที่ผู้ป่วยจะมาพบแพทย์ด้วยอาการปวดที่บริเวณข้อต่อขากรรไกรและกล้ามเนื้อบดเคี้ยว อ้าปากได้จำกัด และอาจมีเสียงที่ข้อต่อขากรรไกรร่วมด้วย เป็นโรคปวดที่มีความชุกสูง มักเกิดในเพศหญิงมากกว่าเพศชายและพบได้บ่อยในกลุ่มวัยรุ่นจนถึงวัยผู้ใหญ่ ส่วนมากอาการปวดมักไม่รุนแรง และในรายที่มีอาการเรื้อรัง จะสามารถส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้  ภาวะความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกรเรื้อรังมักเกิดร่วมกับความเจ็บปวด ในตำแหน่งอื่นของร่างกายได้อีก อาทิเช่น ปวดศีรษะ ปวดหลังส่วนล่าง อาการลำไส้แปรปรวน การรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้จึงเน้นการจัดการที่มุ่งเน้นผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง และต้องมองเป็นองค์รวมทั้งร่างกาย จิตใจ และสังคม  ศูนย์บำบัดความเจ็บปวดบริเวณช่องปากและใบหน้า คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นศูนย์เดียวในประเทศไทยที่ให้การรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้แบบแบบสหสาขาวิชาชีพ เป็นการรักษาด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์ และเน้นผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง จุดเด่นในการรักษาผู้ป่วยกลุ่ม TMDs ในศูนย์นี้ คือ การจัดการผู้ป่วยแบบบุคคล (personalized medicine) ค้นหาสาเหตุของความเจ็บปวดเรื้อรังร่วมกับผู้ป่วย โดยทีมสหสาขาวิชาชีพ ซึ่งประกอบด้วย แพทย์ ทันตแพทย์ นักจิตวิทยาคลินิก จิตแพทย์ นักกายภาพบำบัด เภสัชกร และผู้ช่วยทันตแพทย์ โดยความสำเร็จในการจัดการผู้ป่วยในกลุ่มนี้ ได้แก่ การลดอาการปวด ฟื้นฟูสภาพผู้ป่วย ให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีและสามารถจำหน่ายผู้ป่วยออกได้ (discharge) ถึงแม้ว่าจะยังคงมีอาการปวดเรื้อรังแต่ผู้ป่วยสามารถดำเนินชีวิตร่วมกับความปวดได้อย่างเป็นสุข และมีคุณภาพชีวิตที่ดี